powrót

9 kwietnia 2021 r.

STOLICA

autor: Dawid Wysocki

Funkcje stolicy

Stolicą Rzeczypospolitej Polskiej, w konstytucyjnym rozumieniu tego pojęcia, jest miejscowość stanowiąca siedzibę najwyższych władz RP, jej innych centralnych organów, a także placówek dyplomatycznych obcych państw czy przedstawicielstw organizacji międzynarodowych1. Szczególnie w kontekście art. 3 ustawy zasadniczej, proklamującego jednolitość państwa, jawi się ona jako najważniejsze miejsce na mapie polityczno-ustrojowej Polski. P. Tuleja podkreśla, że to właśnie w Warszawie powinny znajdować się siedziby centralnych i naczelnych organów państwa, aczkolwiek zarazem dodaje, iż z Konstytucji nie wynika zakaz lokowania niektórych spośród nich poza stolicą2. Tak też stało się w przypadku np. Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego (Katowice) czy Głównego Inspektora Rybołówstwa Morskiego (Słupsk). Warto jednak pamiętać o ich wyspecjalizowanym charakterze, przejawiającym się m.in. ścisłym powiązaniem z konkretnymi regionami kraju.

"Ustawa warszawska"

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy3, przez pojęcie „Warszawa” należy rozumieć miasto stołeczne Warszawę, tj. miasto na prawach powiatu, obejmujące obszar wskazany w art. 13 tego aktu normatywnego. Z punktu widzenia zawierającego wyraz „stolica” art. 29 Konstytucji RP, najważniejszy wydaje się być art. 3 tzw. „ustawy warszawskiej”, wskazujący jako dodatkowe zadania m.st. Warszawy te „wynikające ze stołecznego charakteru miasta”. Składa się na nie głównie (jest to bowiem katalog otwarty) zapewnianie warunków niezbędnych do funkcjonowania w mieście naczelnych i centralnych organów państwa, obcych przedstawicielstw dyplomatycznych tudzież urzędów konsularnych oraz organizacji międzynarodowych, przyjmowania delegacji zagranicznych, a także funkcjonowania urządzeń publicznych o charakterze infrastrukturalnym, mających znaczenie dla stołecznych funkcji miasta.

Inne przejawy stołeczności

P. Sarnecki uważa, że istotnym elementem stołeczności jest ponadto konieczność umieszczania w mieście „szczególnych symboli (…) państwowości”, posługując się przykładem Grobu Nieznanego Żołnierza z warszawskiego pl. Piłsudskiego4.
Ten sam autor podaje, iż ustrój stolicy może być, dzięki konstytucyjnemu wyróżnieniu Warszawy, ukształtowany odmiennie względem organizacji funkcjonowania innych polskich miejscowości5. Znalazło to zresztą wyraz w treści wspomnianej „ustawy warszawskiej”.

Ustawy proceduralne

Istotne przykłady szczególnej funkcji Warszawy to także przepisy ustaw proceduralnych, m.in. art. 32 § 3 Kodeksu postępowania karnego6 czy art. 21 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego7. Gdy bowiem zawodzą standardowe reguły wyznaczania organu odpowiedniego do rozpoznania danej sprawy (sądowej lub administracyjnej), przejmuje ją instytucja właściwa dla dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy.

Bibliografia

  • 1. L. Garlicki, M. Zubik (red.), "Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz", t. I, Warszawa 2016.
  • 2. M. Safjan, L. Bosek (red.), "Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1-86", wyd. 1., Warszawa 2016.
  • 3. P. Tuleja (red.), "Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz", opubl. WKP 2019.