Nie wszystkie prawa i wolności zawarte w Konstytucji są chronione w ten sam sposób. Szczegółowo wymienione prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne mogą być dochodzone wyłącznie w granicach określonych w ustawie. Oznacza to, że władza ustawodawcza może samodzielnie ustalać mechanizm prawny ich ochrony. Ponadto, przepisy wymieniające te prawa upoważniają władzę ustawodawczą do precyzowania zakresu treściowego i osobowego tych praw. Władzę tę obciąża jednak obowiązek ich ustanowienia na poziomie co najmniej minimalnym oraz w sposób, który nie pozbawia ich rzeczywistej treści konstytucyjnej.

Prawa wymienione w art. 81 to: prawo do minimalnego wynagrodzenia za pracę (art. 65 ust. 4), prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (art. 66 ust. 1), prawo do urlopu (art. 66 ust. 2), prawa osób niepełnosprawnych (art. 69), prawa rodzin w trudnej sytuacji materialnej i społecznej (art. 71 ust. 1), prawa matki w związku z macierzyństwem (art. 71 ust. 2), prawa związane z ochroną środowiska (art. 74), prawa lokatorskie (art. 75), prawa konsumenckie (art. 76). Niektóre z tych praw Konstytucja formułuje jako zasady polityki państwa (normy programowe), co – mimo eksponowania obowiązków władz publicznych – uniemożliwia dochodzenie bezpośrednich roszczeń na ich podstawie.

Zakres, nawet minimalny, realizacji praw podmiotowych zawartych w art. 81 przez władzę ustawodawczą oraz sposób ich dochodzenia musi być określony w akcie normatywnym rangi nie niższej niż ustawa. Upoważnienie ustawodawcy do stworzenia samodzielnego mechanizmu ochrony tych praw oznacza również, że ich dochodzenie na drodze sądowej (art. 77 ust. 2) może być ograniczone.

autor: Maciej Gorazdowski

II Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela

Art. 81